Inspiratie: Hoe lang kunnen we nog kerk in het dorp zijn?

Kerk in het dorp…

Midden in het dorp staat zo’n prachtige kerk. Historisch, kenmerkend, beeldbepalend. De uitstraling ademt de voorbije tijd. Jarenlang is er in deze kerk een groep mensen samengekomen om te zingen, te bidden, te luisteren. Het Woord van God heeft er geklonken, de lofzang is er gehoord, in de stilte vond men rust. Er is gedoopt, getrouwd en menigeen herdacht voorafgaand aan hun reis naar de laatste rustplaats.

Hoe lang nog?

Inmiddels zitten we in een tijd waarin deze kerken moeite hebben om te blijven bestaan. De groep van mensen die er in samenkomt is kleiner geworden. Er wordt, dikwijls krampachtig, gezocht naar financiële middelen om het gebouw te onderhouden. De gelovigen zoeken naar wegen om inhoud te geven aan de samenkomsten die een breder publiek trekken. De vraag naar wie straks het licht uit doet, werkt verlammend.

Perspectief?

“Wat is nog het perspectief?”, de vraag die vaker retorisch klinkt dan de opmaat voor een oprechte dialoog. Het blijkt echter dat er achter deze vraag veel verschillende gedachten kunnen schuilgaan. Wat is het perspectief voor ons gebouw of voor onze geloofsgemeenschap? Moeten we verkopen? Wat als er geen nieuwe mensen bij komen? Is er nog perspectief? Het is een naar binnen gekeerde vraag.

Maar wat als we de vraag omdraaien? Wat vinden mensen in het dorp van de kerk? Wat vinden zij van het Evangelie? Wat is hun perspectief? En die vraag kan dieper gaan, want wat is het perspectief in hun leven? Waar ‘geloven’ ze in, waar leven ze voor?  Het stellen van deze vraag, door de geloofsgemeenschap, aan de mensen erbuiten, kan nieuwe impulsen gegeven. Een nieuw perspectief. Niet van binnen, maar van buiten.

Studiedag PKN & WKO

Op donderdag 8 maart was ik bij de studiedag in het landelijk dienstencentrum van de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Het Werkverband Kerkelijk Opbouwwerk verzorgde het middagprogramma rondom dit thema. Vanuit een optimistische kijk, “welke kansen zijn er voor kerken in het dorp?” Want als die vraag aan gemeenteadviseurs of -begeleiders wordt gesteld, wat zeg je dan? Zijn er kansen? En zo ja, hoe verhouden die mogelijkheden zich met het christelijke geloof, of de kerkelijke geschiedenis?

Winsum-Halfambt en Makkum

Twee voorbeelden uit de recente praktijk. Winsum-Halfambt en Makkum. In Winsum-Halfambt wilde men nadrukkelijk kerkelijke zichtbaarheid in de betreffende drie dorpen. Niet alleen het gebouw, nee, kerkelijk zichtbaarheid. Hier spreekt het verlangen uit dat men betrokken wil zijn bij de samenleving. Deelgenoot zijn van de reis, die het leven heet, die we allemaal maken. Kerks, gelovig, niet-kerks, niet gelovig.

Een heel andere setting is die van de Rooms Katholieke kerk in Makkum. Daar is onlangs het kerkgebouw verkocht aan een andere geloofsgemeenschap. Maar de groep van gelovigen is er nog steeds. De bijeenkomsten worden nu in een andere ruimte gehouden. Deze geloofsgemeenschap heeft de nadrukkelijke wens om diaconaal-pastoraal zichtbaar te blijven. Hieruit is een Deelwinkel ontstaan in Makkum, waar binnenkort zowel spullen, als informatie, maar ook het leven gedeeld wordt. Een stilteruimte, spreekkamer en uiteraard de ‘winkel’ zelf is er voor alle mensen in Makkum.

kerk-denandel
Kerkje van Den Andel, onder Winsum-Halfambt. Kijk voor meer informatie op www.kerkinhetdorp.nl

En de ‘Christelijkheid’ dan?

De discussie ging vervolgens over de mate waarin je het christendom nog herkent of zou blijven herkennen. Misschien heb jij die vraag ook wel? Kan dat zomaar? Alles van buiten, naar binnen halen? Verandert het Evangelie niet in een half-evangelie? Het blijkt maar weer hoe moeilijk die perspectiefwisseling is. Want zodra je dé kerk en dé wereld maar los blijft zien, is het moeilijk positie te bepalen. Dan is er veel ‘slecht’ in dé wereld en vind je alleen het goede in dé kerk. Vaak wordt dit niet hardop uitgesproken, maar ik meen het toch te vaak tussen de regels door te horen (en achter besluiten terug te vinden).

‘Want alzo lief…’

De tegenstelling tussen kerk en wereld vind ik onhoudbaar. We zijn namelijk allemaal mensen. Kerks, gelovig, niet-kerks, niet-gelovig. Hij kwam naar ons toe, toen wij nog zondaren waren. Dit gezonden zijn is iets anders dan ons kerkelijke ‘beschikbaar zijn’. In beide voorbeelden is de geloofsgemeenschap erop uit getrokken, om te luisteren, te ontmoeten. En daar in die rauwe, soms godloze, realiteit, daar klinken vragen, twijfels, zorgen en verlangens, opvallend genoeg vaak dezelfde vragen als in de kerk….

Spreekt God in onze tijd?

‘God sprak niet in een vacuüm’, deze uitspraak las ik onlangs. God sprak tegen mensen, het volk Israël, door middel van profeten en apostelen, gedurende duizenden jaren sprak God tot mensen. In verschillende tijden, culturen, met eigen problemen, vragen en twijfels. Als het Evangelie, als Jezus Christus, hét antwoord is (en ik belijd dat van harte) dan zullen we eerst de vraag moeten achterhalen. Als God door de kerk, door christenen, door jou en door mij, wil spreken tot de wereld, ben ik dan een instrument die de taal verstaat en vragen begrijpt die vandaag klinken?

En praktisch?

De middag werd afgesloten met een voorzet op het proefschrift van Jacobine Gelderloos. Zij promoveert op een onderzoek naar de wisselwerking tussen kerk en dorp. Heeft de kerk invloed op het dorp, en andersom? Vanuit Engeland is er meer ervaring en studie naar kerk-zijn op het platteland. Nadat ze een overzicht heeft gegeven van haar gevormde theorie en in aansluiting op bovenstaande perspectiefwisseling, geeft ze een heel aantal praktische mogelijkheden. Waar zij vooral op inzet is samenwerking op diaconaal/pastoraat vlak en de kunst leren verstaan om aansprekend het evangelie te vertolken. Dat laatste door verschillende vormen van middelen en methoden in te zetten om de breedte van het publiek te bereiken. Er zijn dus zeker heel praktische mogelijkheden, voor kleine kerken, om actief te zijn, te blijven, of te worden. Dat biedt perspectief!

 

Onder de naam VIANOVUS-kerkadvies help ik kerkenraden en kerkleiders in Aansprekend Kerk-zijn vandaag. Heb je een vraag, opmerking of je wilt meer informatie over lezingen, heidagen of gemeentebegeleiding neem dan gerust en vrijblijvend contact op.

Een plek in het dorp
Perspectiefwisseling is verbouwen, maar in de weerspiegeling zien we de lamp brandend blijven.